Rượu ngâm côn trùng có phải thần dược?

Đang ngồi uống cà phê với mấy đồng nghiệp trên vỉa hè đường Lê Lợi, TP. Đà Nẵng thì bất ngờ có một người đàn ông xuất hiện. Vai mang túi xách, tay cầm túi lưới, miệng nhanh nhẩu giới thiệu để rao bán các loại côn trùng rất “quái” như: bọ cạp, bửa củi, mối chúa, rết…

Theo quảng cáo của người đàn ông này thì: rượu ngâm côn trùng là thần dược, như mối chúa ngâm rượu khi uống vào có tác dụng kéo dài thời gian “gần gũi”; bọ cạp sẽ làm quên cảm giác “mỏi gối chồn chân”; rồi rết, nhện núi, tắc kè, rắn lục… đều có xuất xứ từ vùng rừng núi Thất Sơn huyền bí như: Thiên Cấm Sơn; Ngọa Long Sơn; Ngũ Đài Sơn; Anh Vũ Sơn; Phụng Hoàng Sơn…tất cả các loại côn trùng này nếu đem ngâm rượu đều sẽ trở thành tiên tửu và điều cốt lõi là “ông uống bà vui”…

Qua trò chuyện, tôi biết được người đàn ông đang rao bán các loại côn trùng… dữ tợn này tên là Lê Văn Tâm, quê quán ở tận vùng biên giới Xuân Tô, Tịnh Biên (An Giang). Anh Tâm cho biết đã hơn mười năm qua anh làm nghề bán các loại côn trùng đặc sản của xứ Thất Sơn quê anh cho người dân thành phố mang về ngâm rượu uống.

Ngày trước, anh Tâm cùng vài người láng giềng của mình chỉ rong ruổi bán côn trùng ở TP HCM, sau đó dạt về bán ở các tỉnh miền Tây như Cần Thơ, Bạc Liêu, Đồng Tháp… Bây giờ người đi bán dạo côn trùng ngày càng nhiều, anh Tâm cùng mấy người đồng hương thân thiết lại đánh đường ra “chinh chiến” với thị trường miền Trung. Đà Nẵng là địa chỉ đầu tiên mà anh Tâm và các bạn đồng hương của mình chọn làm đất bán côn trùng để kiếm sống.

Mỗi sáng anh Tâm ra khỏi nhà trọ lúc 6h30, ăn sáng, cà phê xong là bắt đầu rong ruổi khắp các con đường ở Đà Nẵng để giới thiệu sản phẩm đến từng người tiêu dùng. Trong chiếc túi xách của anh Tâm mang trên vai tôi đếm được gần 20 chiếc hộp nhựa loại có khối lượng 1 lít. Bên trong mỗi chiếc hộp nhựa ấy anh Tâm đã để sẵn các loại thuốc dùng để ngâm rượu gồm có 3 con bọ cạp; 5 con bửa củi; một chút lá rừng; vài cọng Ngưu tất; Đỗ trọng; Cam thảo; Cao khởi…giá bán mỗi hộp như thế là 50.000 đồng.

Ngoài ra, anh Tâm cho biết ai có nhu cầu mua riêng từng loại thì bọ cạp mỗi con có giá từ 5.000 đồng – 8.000 đồng (tùy theo loại to nhỏ); bửa củi mỗi con có giá 5.000 đồng; mối chúa từ 10.000 đồng – 15.000 đồng/con; rết (rít, ngô công) từ 15.000 đồng – 20.000 đồng/con… Loại nào, theo anh Tâm khi đem ngâm rượu uống cũng đều cho kết quả rất khả thi, đặc biệt chuyện chăn chiếu đối với quý ông thì… hoành tráng một cách bất ngờ… nói chung là các loại rượu ngâm từ côn trùng này có thể biến một anh chàng “hom hem” trở thành một “đại lực sĩ” ở chốn “tình trường”…

Tôi hỏi anh Tâm làm nghề này mỗi ngày anh kiếm được bao nhiêu tiền? Anh Tâm cho biết: hàng này bán khá nhanh, buổi sáng anh đi chừng hơn 10 giờ là bán sạch hơn 20 hộp, chiều cũng có thể bán được chừng ấy hàng. Tiền hoa hồng, ngoài việc lo cho cuộc sống của cá nhân mình, hàng tháng cũng tiết kiệm được kha khá để gửi về cho gia đình, vợ con.

Lân la trò chuyện mãi cho đến hồi cởi mở, anh Tâm kể cho tôi nghe nhiều chuyện về nghề bán dạo côn trùng này. Ngày trước, bản thân anh và những người trong gia đình hàng ngày lên núi đào bắt côn trùng đem về bán ở chợ quê cho khách vãng lai. Càng về sau này, việc mua bán côn trùng cũng trở nên phát đạt, anh Tâm chuyển hướng sang thu mua côn trùng của người địa phương để mang đi bán.

Bây giờ thì nguồn côn trùng tại chỗ cũng bắt đầu cạn kiệt. Những người như anh Tâm phải săn hàng từ bên kia biên giới, thậm chí là phải có người qua tận bên Campuchia để tìm hàng. Những người đi bán dạo xa nhà như anh Tâm đều có sẵn mối ở quê nhà hoặc là người nhà mua sẵn để gửi hàng theo đường xe khách Nam – Bắc. Có địa chỉ, người nhận chỉ chờ ở Đà Nẵng là nhà xe chuyển hàng đến tận tay.

Anh Tâm bảo rằng: Ngoài những món này, vùng quê anh còn nhiều món độc đáo lắm, thường những món độc thì phải quen biết, đặt trước mới làm vì giá thành hơi cao. Ví như những hủ ngâm côn trùng hỗn hợp, hoặc là những hủ tam xà nhất điểu; ngũ xà nhất điểu; cửu xà nhất điểu…anh Tâm còn nhấn mạnh thêm là rắn và bìm bịp ngâm cho khách quen là loại bắt ở vùng Thất Sơn thứ thiệt. Những loại động vật sinh sống ở vùng này chúng được hấp thu một nguồn sinh khí của rừng thiêng, núi thẳm, vì vậy toàn thân nó là một khối dược liệu quý, chữa khỏi nhiều chứng bệnh mãn tính, nhất là đặc trị cho những người đàn ông thường hay “khổ tâm vì chuyện ấy”…

Theo chân anh Tâm, tôi thâm nhập được vào xóm trọ của những người bán côn trùng dạo nằm kề bên Bến xe Đà Nẵng. Trước mắt tôi hiện ra một khu nhà trọ bình dân và những người qua lại nơi này đa phần là dân lao động nghèo từ phương xa tìm về thành phố để kiếm việc hoặc làm những nghề buôn bán nhỏ. Mỗi phòng như thế được bố trí cho 4 đến 6 người nghỉ trọ. Phòng anh Tâm toàn những người đi bán côn trùng và đều cùng quê An Giang. Mỗi người chỉ có một túi hành trang rất nhỏ nhưng hình ảnh ấn tượng nhất là những túi lưới đựng bọ cạp, bửa củi (loại còn sống và loại đã sấy khô), rết, rắn lục… treo lủng lẳng trên tường nhà.

Tôi hỏi một anh bạn đồng nghiệp của anh Tâm có tên là Mẫn rằng anh thường xuyên tiếp xúc với loại côn trùng…dữ tợn này thì cách phòng ngừa khi bị chúng cắn ra làm sao? Mẫn buồn buồn trả lời tôi: “Thỉnh thoảng cũng bị chúng cắn chứ, nhưng cắn riết thành quen, lúc nào nhức quá thì uống mấy viên thuốc hạ sốt là ổn liền à…”.

Mặc dù biết nọc độc trong cơ thể mỗi con bọ cạp không thể làm chết một con người khỏe mạnh đã trưởng thành, thế nhưng, với những kết quả tìm được trong quá trình tra cứu để làm tư liệu cho bài viết về những loại côn trùng này, mà đặc biệt là hậu quả sau khi bị các loại côn trùng này cắn đối với con người trên thực tế, tôi thấy tê lòng xa xót cho cái nghề mưu sinh nhiều may rủi của Mẫn, của anh Tâm và nhiều người khác đang cư ngụ trong căn nhà trọ nhỏ bé này…

Đem chuyện tác dụng của rượu ngâm côn trùng để trao đổi với một vài người có kiến thức về Đông y ở Đà Nẵng, đa số họ đều cho rằng: Thực ra, chuyện người này truyền tai đến người kia việc uống rượu ngâm bọ cạp, bửa củi, mối chúa… sẽ có tác dụng cường dương cũng chỉ là chuyện truyền tụng trong dân gian mà thôi.

Trên thực tế có rất nhiều những bài thuốc ngâm rượu gia truyền rất tốt cho sức khỏe, có tác dụng bổ thận, tráng dương, ổn định thần kinh, tăng cường sinh lực, giúp khí huyết lưu thông, mạnh gân cốt… tuy nhiên, rượu ngâm các loại côn trùng có độc tính cao như bọ cạp, rết… thì chưa có công trình nghiên cứu nào khẳng định đó là thần dược cả. Trái lại, có những người do tin tưởng uống các loại rượu ngâm côn trùng sẽ cải thiện được “khả năng chiến đấu” mà phải chuốc lấy những hậu quả bị dị ứng, sưng húp cơ thể, ngứa toàn thân… phải cấp cứu ở bệnh viện.

Công bằng mà nói rằng, chúng ta không nên phủ nhận khả năng trở thành một bài thuốc hữu ích từ các loại côn trùng như bọ cạp, rết, bửa củi, tắc kè… Tuy nhiên, để các thứ côn trùng này trở thành một vị thuốc có ích chắc chắn phải qua sự bào chế của những người có chuyên môn sâu. Không thể sử dụng một cách tùy tiện theo những lời truyền tụng trong dân gian được…

Trong lúc người ta chưa thể khẳng định được tính năng thần dược từ các hũ rượu ngâm côn trùng thì điều đang diễn ra là hàng ngày người ta đào xới từng tấc đất nơi rừng núi để săn tìm các loại côn trùng… hung dữ này. Hệ sinh thái đang ngày một bị tàn phá, các chủng loại côn trùng đang ngày càng bị tận diệt để phục vụ cho những ước muốn mơ hồ của con người, các cơ quan hữu trách thì biết việc săn bắt, buôn bán côn trùng như hiện nay là trái luật nhưng để hạn chế, ngăn chặn vẫn luôn là một câu chuyện dài chưa tìm ra đáp số vì chế tài xử phạt còn lỏng lẻo, lực lượng mỏng nên vấn đề cũng chỉ đang dừng lại ở mức độ “lực bất tòng tâm”?