Tái cơ cấu thông qua M&A: Động thái tích cực, cần được khuyến khích

Ông nghĩ gì khi các NH lớn nhỏ ồ ạt lên kế hoạch M&A?

Trên thế giới khi các NH muốn tăng trưởng vượt trội mà không thể tự dùng nội lực tăng trưởng thì họ tính đến việc M&A. Các NH Việt Nam cũng đi theo xu hướng này một cách khá chủ động, là một tín hiệu tốt đối với nền kinh tế.

Có thể nói, cách đây 2 năm nếu không thực hiện M&A kịp thời thì một số NH yếu kém trong hệ thống có thể bị phá sản do vốn chủ sở hữu đã âm. Như vậy, việc thực hiện tái cơ cấu qua hình thức M&A vừa giúp loại bỏ đi các phần tử yếu kém trong hệ thống NH vừa tránh đổ vỡ đối với hệ thống. Đây là một động thái tích cực, cần được khuyến khích trong quá trình tái cơ cấu của hệ thống NH. Thời điểm này, các thương vụ M&A rất đa dạng phân khúc, không chỉ NH yếu kém đi tìm NH khỏe mạnh nhờ cậy, mà các NH tầm trung với tầm lớn cũng tìm đến nhau vì chiến lược kinh doanh “lớn” trong tương lai.

NHTMCP Đại Chúng hình thành từ việc sáp nhập Công ty tài chính PVFC và NHTMCP Phương Tây

Hai NH có vị thế ngang nhau nếu sáp nhập liệu có tạo thành NH mạnh hơn trong tương lai hay chỉ là sự lãng phí?

Tôi không nghĩ đấy là sự lãng phí. Vì thực tế ngay cả NH quy mô vốn và phạm vi hoạt động lớn vẫn còn có những mảng kinh doanh chưa mạnh. Có thể, đó là về mảng dịch vụ, phân khúc thị trường tiềm năng, thậm chí là quản trị rủi ro… Nên vấn đề sáp nhập những NH mạnh với NH mạnh không phải là điều lãng phí và trùng lấp mà thực sự nó tăng cường sức mạnh hệ thống NH Việt Nam.

Ở đây tôi muốn lưu ý, mục tiêu sáp nhập không chỉ đơn giản là phép cộng con số mà quan trọng là sự cộng hưởng sức mạnh tổng hợp cho NH hậu sáp nhập. Ví dụ, 2 NH có cùng một chiến lược, phân khúc khách hàng thì sự trùng lấp này chắc chắn sẽ lãng phí. Thế nhưng, nếu mỗi NH có một thế mạnh về một lĩnh vực nào đó như bán lẻ, bán buôn… thì khi họ sáp nhập với nhau sự bổ sung trên lại hoàn toàn tốt và có thể tạo một NH đa năng với nền tảng bền vững.

Nhưng thưa ông, nếu hai NH cùng mạnh thì sẽ khó tìm tiếng nói chung và ai sẽ có tiếng nói quyết định sau sáp nhập?

Tôi nghĩ họ vẫn có thể tìm được tiếng nói chung nếu cùng hướng tới mục tiêu và sẵn sàng cắt bỏ những phần không cần thiết trên “cơ thể” của NH mình để cuối cùng có một cơ thể to hơn, lành mạnh hơn, hiệu quả hơn.

Theo ông, đâu là mấu chốt để giúp những thương vụ M&A thành công?

Đầu tiên là hai NH phải đồng thuận mục tiêu chiến lược. Ví dụ, nếu cả hai NH muốn xâm lấn thị trường quốc tế trong khi năng lực tài chính không đủ. Hoặc mục tiêu hướng đến khách hàng lớn nhưng quy mô vốn hạn chế vì quy định của NHNN là cho vay một khách hàng không thể vượt quá 15%/vốn điều lệ. Và giải pháp M&A sẽ là lựa chọn phù hợp nhất đối với NH nhỏ trong giai đoạn hiện nay khi việc tăng vốn điều lệ đối với NH không hề đơn giản. Vấn đề hoán đổi tỷ lệ cổ phiếu cũng cần được tính toán cân nhắc để sao dung hòa lợi ích cổ đông của cả hai NH.

Điều cần thiết cho cuộc đàm phán giữa hai NH là phải đưa ra kế hoạch cụ thể, dự báo bức tranh tài chính của NH hậu sáp nhập sẽ hoạt động ở quy mô vốn bao nhiêu, tổng tài sản, dư nợ 3 đến 5 năm tới như thế nào, mục tiêu lợi nhuận ra sao… Đối với NH hậu sáp nhập phải có hướng phát triển thì cổ đông sẽ bỏ thêm tiền vào đầu tư. Còn nếu cổ đông không thấy tiềm năng, họ sẽ không đầu tư thêm, thậm chí còn muốn thoái vốn.

Hiện tại tôi cũng biết nhiều cổ đông NH, nhất là của NH yếu lo lắng đến cổ phần của họ trong tương lai sẽ được xử lý, tính toán thế nào khi sáp nhập. Liệu cổ phần của họ có thể hòa nhập hay hòa tan. Đây là vấn đề mà các NH cần phải làm rõ thì mới thuyết phục cổ đông tiếp tục ở lại với mình. Nhưng trên góc độ vĩ mô, tôi nghĩ rằng, hòa nhập hay hòa tan không phải là vấn đề chính. Mà quan trọng là nó tác động thế nào đến hệ thống NH.

Ông có lo việc M&A dồn dập như vậy sẽ khiến NĐT nước ngoài tháo chạy?

Nếu M&A ồn ào quá có thể khiến NĐT nước ngoài lo ngại khoản đầu tư của họ tại các NH Việt Nam. Nhưng, cho đến giờ này, tôi chưa thấy sự lo ngại, tháo chạy của NĐT ngoại mà hình như chiều hướng ngược lại. Nếu việc sáp nhập các NH trên đi đúng mục đích tăng cường sức mạnh của NH hậu sáp nhập thì còn làm hài lòng các NĐT nước ngoài hơn.

Ông nghĩ sao nếu Việt Nam có mô hình NH trong NH?

Mô hình NH trong NH là một khái niệm hoàn toàn mới tại Việt Nam song trên thế giới thì không mới. Như HSBC cũng có NH con nhưng NH con đó được tách thành pháp nhân độc lập và chỉ chuyên sâu tập trung vào một mảng, lĩnh vực. Còn nếu NH con đó thực hiện tất cả các mảng hoạt động như NH mẹ thì rất dễ nảy sinh bất cập trong quản trị điều hành như giao dịch NH mẹ – con như thế nào, liệu hai bên gửi vốn cho nhau, hay cho vay như NHTM bình thường… Ngoài ra, do mô hình này chưa có theo Luật TCTD, nên muốn thay đổi thì phải thông qua Quốc hội. Tuy nhiên, xét trong bối cảnh chung cũng như năng lực quản trị điều hành của các NH tôi nghĩ rằng, mô hình NH trong NH hiệu quả không cao bằng M&A.y

Xin cảm ơn ông!